Jacek Odrowąż urodził się w Kamieniu pod Opolem około 1183 roku.

Po studiach teologicznych, prawdopodobnie w Paryżu i w Bolonii, został kanonikiem katedry wawelskiej. W 1220 roku razem z biskupem Iwonem Odrowążem udał się do Rzymu, gdzie spotkał św. Dominika. Tam, w 1221 roku, wraz z bł. Czesławem i Hermanem otrzymali od niego habit zakonny. Po krótkim pobycie w klasztorze św. Sabiny, wszyscy wrócili do Polski. W 1223 roku Jacek osiadł przy kościele Św. Trójcy w Krakowie, gdzie powstał pierwszy w Polsce konwent dominikanów. Zakładał klasztory dominikańskie we wszystkich polskich diecezjach. Był także niestrudzonym apostołem na Rusi, wśród Prusów i na Litwie. Szerzył kult Najświętszego Sakramentu i Matki Bożej.

W 1243 roku powrócił do Krakowa, gdzie zmarł 15 sierpnia 1257 roku. Papież Klemens VII w 1527 roku ogłosił go błogosławionym, a Klemens VIII 17 kwietnia 1594 roku zaliczył go w poczet świętych. Jest patronem Polskiej Prowincji Dominikanów.

Szczególnym miejscem w naszej bazylice jest kaplica – grób św. Jacka – wzniesiony w XVI w. na miejscu, gdzie znajdowała się cela zakonna założyciela Polskiej Prowincji Dominikanów. Ma ona wystrój renesansowy; w kopule zawarta jest apoteoza Jacka wg wizji św. Bronisławy, która przedstawia śmierć, uniesienie do nieba, przyjęcie przez Matką Bożą i koronację świętego. Powstanie kaplicy w obecnej formie datuje się na lata 1614-1627. Ołtarz z grobem św. Jacka wykonał w latach 1695-1703 Baltazar Fontana. Ten sam artysta około 1700 roku ozdobił kaplicę stiukami. Wtedy też ściany pokrył polichromią Karol Dankwart. W kaplicy znajdują się też sceny z życia św. Jacka namalowane przez Tomasza Dolabella. Kaplica zamknięta jest kratą z połowy XVIII wieku.

“Św. Jacek to wzór kapłana na trudne czasy” – mówił kard. Stanisław Dziwisz podczas Mszy św. u grobu świętego w naszej bazylice 17 sierpnia 2009r. “Ewangelizacja nie czeka na dogodną sytuację, ona jest możliwa nawet w wielkim ucisku – mówił w homilii metropolita krakowski. – Św. Jacek nie zwalniał się z kapłańskiej posługi w sytuacji trudnej, on ją spełniał nie tracąc z oczu skarbów, jakie w jego kapłańskich dłoniach złożył Chrystus. Są to dwa skarby, które artyści utrwalają w obrazach i figurach św. Jacka — Eucharystia i posąg Matki Jezusa”.